Branża budowlana i transportowa w Polsce wymaga od operatorów urządzeń dźwigowych posiadania odpowiednich uprawnień wydawanych przez Urząd Dozoru Technicznego (UDT). Wiele osób zastanawia się nad różnicami między uprawnieniami na dźwigi samochodowe a żurawie wieżowe. W tym artykule omówimy aktualne wymagania prawne obowiązujące w 2025 roku.

Podstawowe kategorie uprawnień UDT na żurawie

W Polsce obowiązuje podział uprawnień na obsługę żurawi według kategorii określonych przez UDT. Wyróżniamy dwie główne kategorie uprawnień na żurawie:

Kategoria IŻ (I Żurawie)

Uprawnia do obsługi:

• Żurawi wieżowych (budowlanych)
• Żurawi szybkomontujących
• Żurawi szynowych

Kategoria IIŻ (II Żurawie)

Uprawnia do obsługi:

• Żurawi samojezdnych (samochodowych)
• Żurawi stacjonarnych
• Żurawi przewoźnych
• Żurawi przenośnych (HDS – Hydrauliczny Dźwig Samochodowy)

Uprawnienia na dźwigi samochodowe (kategoria IIŻ)

Zakres uprawnień

Uprawnienia IIŻ umożliwiają obsługę szerokiego spektrum urządzeń dźwigowych, w tym:

• Żurawie samojezdne – dźwignice zamontowane na podwoziu samochodu lub platformie samojezdnej
• Żurawie HDS – hydrauliczne dźwigi samochodowe do załadunku i rozładunku
• Żurawie stacjonarne – instalowane na stałe w zakładach lub portach

Wymagania do uzyskania uprawnień IIŻ

• Ukończone 18 lat
• Wykształcenie minimum podstawowe
• Zaświadczenie lekarskie i pozytywne badania psychologiczne
• Posiadanie prawa jazdy kategorii B (wymagane) i zalecane kategorii C

Przebieg szkolenia IIŻ

• Część teoretyczna: ok. 25 godzin
• Część praktyczna: ok. 15 godzin
• Czas trwania: 3 dni (12 godzin intensywnego szkolenia)

Egzamin UDT składa się z testu teoretycznego (15 pytań, min. 11 poprawnych) oraz części praktycznej.

Ważność uprawnień IIŻ

• Okres ważności: 5 lat
• Przedłużenie możliwe 3 miesiące przed upływem ważności
• Koszt egzaminu: ok. 307 zł (2025)

Uprawnienia na żurawie wieżowe (kategoria IŻ)

Zakres uprawnień

Uprawnienia IŻ dotyczą obsługi:

• Żurawi wieżowych – pionowe maszty z wysięgnikami, stosowane na dużych budowach
• Żurawi szybkomontujących – szybkie w montażu żurawie wieżowe
• Żurawi szynowych – poruszające się po torach w zakładach i portach

Wymagania do uzyskania uprawnień IŻ

• Ukończone 18 lat
• Wykształcenie minimum podstawowe
• Zaświadczenie lekarskie i badania psychologiczne
• Brak przeciwwskazań do pracy na wysokości
• Dobra kondycja fizyczna i odporność na stres

Przebieg szkolenia IŻ

• Część teoretyczna: 24 godziny
• Część praktyczna: 6 godzin na rzeczywistym sprzęcie
• Czas trwania: 3 dni intensywnego szkolenia

Program obejmuje budowę, eksploatację, systemy sterowania oraz BHP pracy na wysokości.

Ważność uprawnień IŻ

• Okres ważności: 5 lat
• Przedłużenie na 3 miesiące przed upływem terminu
• Koszt egzaminu: ok. 300 zł

Kluczowe różnice między uprawnieniami IŻ i IIŻ

Rodzaj obsługiwanych urządzeń

• IŻ: Żurawie wieżowe, szybkomontujące, szynowe (stacjonarne, wysokie)
• IIŻ: Żurawie samojezdne, HDS, stacjonarne (mobilne urządzenia transportowe)

Środowisko pracy

• IŻ: Praca na dużych wysokościach, w kabinach żurawi wieżowych
• IIŻ: Praca na poziomie gruntu lub niewielkich wysokościach, częste przemieszczanie

Wymagania dodatkowe

• IŻ: Specjalne wymagania psychofizyczne do pracy na wysokości
• IIŻ: Zalecane prawo jazdy kategorii C do prowadzenia po drogach publicznych

Zastosowanie

• IŻ: Budownictwo mieszkaniowe i przemysłowe, wielkie inwestycje
• IIŻ: Transport, prace montażowe, załadunek/rozładunek, mniejsze budowy

Możliwość łączenia uprawnień

Ważna informacja: Uprawnienia jednej kategorii nie uprawniają automatycznie do obsługi urządzeń z drugiej. Są to odrębne uprawnienia wymagające osobnych kursów i egzaminów. Wielu operatorów dźwigów i żurawi decyduje się na zdobycie obu kategorii, co zwiększa ich możliwości zatrudnienia.

Perspektywy zawodowe

Operatorzy z uprawnieniami IIŻ

• Średnie zarobki: 4950 zł brutto miesięcznie
• Najlepiej opłacani: powyżej 6410 zł brutto
• Zatrudnienie: firmy transportowe, budowlane, przemysłowe

Operatorzy z uprawnieniami IŻ

• Zarobki: często wyższe ze względu na specjalizację
• Zatrudnienie: duże firmy budowlane, inwestycje infrastrukturalne
• Możliwości zagraniczne: atrakcyjne perspektywy w krajach UE

Proces uzyskiwania uprawnień – krok po kroku

1. Wybór ośrodka szkoleniowego

• Autoryzacja UDT
• Własny sprzęt do szkoleń praktycznych
• Doświadczeni instruktorzy
• Wysoka zdawalność egzaminów

2. Przygotowanie dokumentów

• Dowód osobisty
• Świadectwo ukończenia szkoły
• Zaświadczenie lekarskie
• Badania psychologiczne
• Prawo jazdy (w przypadku IIŻ)

3. Udział w szkoleniu

• Regularne uczestnictwo w zajęciach teoretycznych
• Aktywny udział w ćwiczeniach praktycznych
• Przygotowanie do egzaminu z materiałów UDT

4. Egzamin państwowy

• Przeprowadzany przez komisję UDT
• Część teoretyczna i praktyczna
• Koszt egzaminu dodatkowy

5. Odbiór uprawnień

• Zaświadczenie kwalifikacyjne gotowe po ok. miesiącu
• Możliwość odbioru osobistego lub pocztą

Podsumowanie

Wybór między uprawnieniami na dźwigi samochodowe (IIŻ) a żurawie wieżowe (IŻ) zależy od ścieżki kariery. IIŻ zapewnia większą uniwersalność, IŻ to specjalizacja w budownictwie. Obie gwarantują stabilne zatrudnienie w rozwijającej się branży. Inwestycja w szkolenia UDT to droga do atrakcyjnej kariery.

Aktualne informacje o uprawnieniach UDT znajdują się na stronie: www.udt.gov.pl

Podziel się ze znajomymi!